“Effectief communiceren is pas mogelijk als er sprake is van wederzijds vertrouwen”

Profiel: Fai Chan, bedrijfsarts bij Cohesie

“De meeste studenten geneeskunde kiezen voor een specialisatie in het ziekenhuis of de huisartsgeneeskunde. In het begin van mijn studie wilde ik internist of huisarts worden. In die tijd was het vinden van een opleidingsplek erg lastig. Per toeval kwam ik terecht in de sociale geneeskunde. Eerlijk gezegd was het geen jongensdroom van mij om bedrijfsarts te worden. In de loop der jaren heb ik het vak beter leren kennen en gaandeweg echt leren waarderen. Als ik nu naar het vak kijk, dan zeg ik dat ik het een heel mooi vak vind. En het past heel goed bij mij.”

Iedereen communiceert

“Anders dan de curatieve sector beschik ik als bedrijfsarts niet over instrumenten als scans, messen of pillen. Mijn krachtigste instrument is communicatie. Iedereen communiceert. Op zich is dit helemaal niet bijzonder. Effectief communiceren is pas mogelijk als er sprake is van wederzijds vertrouwen. Zonder vertrouwensrelatie blijft de communicatie oppervlakkig. Als ik vooraf bedenk dat ik de ander een bepaalde richting op wil bewegen, kan de ander dat ervaren als manipulatie. Er ontstaat dan weerstand. Als er dan een resultaat wordt bereikt, overstijgt het zelden het niveau van ‘pleisters plakken’. Het is best lastig om zonder oordeel het gesprek aan te gaan. Toch is dat wel altijd mijn streven. Door dat te doen krijg je vaak waardevolle informatie. Ik probeer de ander te helpen de situatie helder te analyseren. Dan kom je tot de kern van het probleem. Vervolgens is het zaak om op een integere manier samen met hem naar duurzame oplossingen te zoeken. De werkwijze van Cohesie is onder andere gebaseerd op wederzijds vertrouwen en het nemen van verantwoordelijkheid door alle partijen. In grote lijnen matcht dat goed met mijn eigen visie.”

Zo snel mogelijk weer aan het werk?

“In de praktijk zie ik vaak ineffectieve communicatie. Regelmatig zie ik het volgende patroon. Een medewerker meldt zich ziek. Vanuit de gedachte ‘verzuim is gedrag’ denkt de leidinggevende al gauw dat het verzuim, dus het gedrag van de medewerker, niet oké is. Dit moet bestreden worden. Als de bedrijfsarts de medewerker kan overtuigen dat zijn gedrag niet goed is, dan gaat hij zo snel mogelijk weer aan het werk. Ik denk dat dit een simplificatie is van de werkelijkheid, die geen recht doet aan de meeste situaties. Doorgaans meldt een medewerker zich ziek, omdat hij vastloopt in een situatie. Meestal spelen hierbij medische klachten een belangrijke rol. Als hij dan te horen krijgt dat de keuze voor ziekteverzuim niet oké is en dat hij gewoon weer aan het werk moet gaan, dan is de kans groot dat hij verder in de problemen komt. De klachten kunnen toenemen. Of er ontstaat een conflictsituatie.”

Kijk ook naar gedrag leidinggevende

“In de gedachte ‘verzuim is gedrag’ zit een kern van waarheid. Niet iedere zieke meldt zich ziek. Aan de andere kant is de keuze voor ziekteverzuim zelden volledig een vrije keuze. Ik denk dat het verstandig is de ander altijd serieus te nemen, te erkennen in zijn lijden en hem vervolgens te helpen zijn eigen problemen op te lossen. Bovendien is het zo dat het gedrag van de leidinggevende of andere personen in de nabijheid van de medewerker het verzuimtraject positief of negatief kan beïnvloeden. Dus gaat het niet alleen maar om het gedrag van de verzuimende medewerker. Als het gedrag van de leidinggevende niet effectief is, kan het verzuimverlengend werken.”

Met een andere mindset wordt er van alles mogelijk

“Als je zegt dat mensen ‘vast’ zitten in hun werk, klinkt dat alsof ze niet kunnen bewegen of een willoos slachtoffer zijn van de situatie. Het is een fundamentele keuze: wil je slachtoffer blijven of speelbal blijven van de organisatie of de maatschappij? Of wil je zelf een speler zijn die bepaalt welke kant het opgaat? De beste manier om gelukkig te worden of te zijn is door je te omringen met mensen en zaken waar je blij van wordt. Er is maar één persoon die deze keuze kan maken. Maar vanuit die mindset kan je de wereld plotseling heel anders gaan zien. Dan is er van alles mogelijk.”

“In de loop der jaren heb ik mijn eigen visie ontwikkeld. Hierbij heb ik mij vooral door het boek ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ van Stephen Covey laten inspireren. Wat mij betreft, zijn de belangrijkste boodschappen uit het boek: doelgericht handelen, proactief zijn en altijd streven naar een win-winsituatie. Dat zijn naar mijn overtuiging de sleutels tot succes.”